Een efficiënte validiteitsbepaling van fonetische transcripties

Samenvatting

Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van een efficiënte manier om fonetische transcripties te evalueren voortkomend uit een onderzoek naar de uitspraak van het Nederlands door Servo-Kroatische moedertaalsprekers (zie Hettinga, 1996). Voor dit onderzoek zijn door een niet-ervaren transcribent 1007 transcripten gemaakt. In zijn algemeenheid kan de overeenkomst tussen een transcriptie en een consensustranscriptie vervaardigd door een aantal ervaren transcribenten worden geïnterpreteerd als de validiteit van deze transcriptie omdat een door experts vervaardigde consensustranscriptie het meest objectief haalbare is (Vieregge, 1987, 1992). Echter, dit is een zeer tijdrovende en derhalve kostbare zaak, redenen waarom getracht werd in bovenvermelde scriptie deze situatie op een meer efficiënte manier te benaderen: van een steekproef (15% van de 1007 transcripten) is door een getraind-ervaren transcribent een zogenaamde intrapersonele consensustranscriptie gemaakt, dat wil zeggen een transcriptie die als volgt tot stand is gekomen: door dezelfde transcribent worden op twee verschillende tijdstippen t1 en t2 van dezelfde uitingen transcripties gemaakt die vervolgens op tijdstip t3 alleen voor die gevallen gecorrigeerd worden waar geen overeenstemming bestaat tussen de transcripties op de tijdstippen t1 en t2. Slechts de gevallen die op tijdstip t1 en t2 identiek zijn (de 100% score) worden gebruikt om de validiteit te bepalen. In dit artikel wordt de validiteit met behulp van twee maten nader bepaald: overeenkomstpercentage ('percentage agreement') en afstandsgemiddelde ('average distance') die in dit onderzoek worden vergeleken met resultaten uit de literatuur. Daaruit blijkt dat de transcripten, die aan de studie van Hettinga (1996) ten grondslag liggen, consistent en valide zijn.