Naar een proces-georiënteerde, dimensionale methode voor diagnostiek en behandeling van spraakstoornissen bij kinderen. Positiebepaling en toekomstperspectieven

Samenvatting

Achtergrond: 

Kinderen met een spraakontwikkelingsstoornis (SOS) vormen een heterogene groep, met betrekking tot ernst, etiologie, proximale oorzaken, spraakfoutkenmerken en respons op behandeling. Baby’s en peuters ontwikkelen spraak en taal in interactie met neurologische rijping, en algemene perceptuele, motorische en cognitieve vaardigheden in een sociaal-emotionele context. 

Doel: 

Na een korte introductie in psycholinguïstische modellen van spraakproductie en niveaus van causaliteit, presenteren we in dit artikel een diepgaand overzicht van mechanismen en processen, en de dynamiek daarvan, die cruciaal zijn in de typische spraakontwikkeling. Deze basismechanismen en -processen zijn: [1] neurofysiologische motorische verfijning, dat wil zeggen de rijpende articulatorische mechanismen die brabbelen en de meer gedifferentieerde productie van grotere spraakpatronen aansturen; [2] sensomotorische integratie, die de sturende functie vormt van fonetiek naar fonologie; en [3] motorische hiërarchie en articulatorische fonologie die de organisatie van articulatorische bewegingen in lettergrepen beschrijft, die ten grondslag liggen aan vloeiende spraakproductie. Deze dynamiek heeft gevolgen voor de diagnose en verdere analyse van SOS bij kinderen. Wij betogen dat de huidige diagnostische classificatiesystemen geen recht doen aan het multi-level, multifactoriële en interactieve karakter van de onderliggende mechanismen en processen. Dit wordt geïllustreerd door een recente Nederlandse studie die verschillende prestatieprofielen opleverde bij kinderen met SOS, wat een dimensionale interpretatie van onderliggende verwerkingstekorten mogelijk maakt. 

Conclusies: 

Analyses van reguliere behandelingen met betrekking tot de behandeldoelen en de spraakmechanismen die worden aangepakt, laten zien dat behandelprogramma's behoorlijk transparant zijn in hun doelen en aanpak, en hoe ze bijdragen aan het verhelpen van specifieke tekorten of mechanismen. Recente studies naar klinisch redeneren laten zien dat de klinische uitdaging voor logopedisten is om de meest geschikte behandeling op het meest geschikte moment te kunnen selecteren voor elk individueel kind met SOS. Wij betogen dat een procesgerichte aanpak voordelen heeft in vergelijking met categorische diagnostiek als een toolbox om te helpen bij de interpretatie van het spraakprofiel in onderliggende tekorten en deze te verbinden met een specifieke interventieaanpak en behandelingsdoel.