Artikelen

Coördinatie van spraakbewegingen tijdens lipsluiting in vloeiend gesproken uitingen van stotteraars en niet-stotteraars

Auteurs

  • A.A. Sanderman KNO, Afd. Stem- en Spraakstoornissen, Academisch Ziekenhuis Nijmegen
  • P.H.H.M van Lieshout KNO, Afd. Stem- en Spraakstoornissen, Academisch Ziekenhuis NijmegenNijmeegs Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI), KUN
  • H.F.M. Peters KNO, Afd. Stem- en Spraakstoornissen, Academisch Ziekenhuis Nijmegen
  • W. Hulstein Nijmeegs Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI), KUN
  • P.J. Alfonso University of Illinois, Champaign-Urbana, U.S.A.

Samenvatting

Stotteren uit zich primair als een verstoring in de vloeiendheid van spraakproductie. Vloeiende spraak stelt hoge eisen aan de coördinatie van spraakbewegingen. Vanuit deze optiek hebben verschillende onderzoekers het stotteren dan ook beschreven als een coördinatie-stoornis (o.a. Adams, 1974; Alfonso, 1991; Caruso, Abbs & Gracco, 1988; Perkins, Bell, Johnson & Stocks, 1979; Perkins, Rudas, Johnson & Bell, 1976).

Coördinatie kan echter op verschillende nivo's onderzocht worden (Hulstijn, Van Lieshout & Peters, 1991). Zo beweren Kelso en Saltzman (1987), dat tijdens het spreken de articulatoren niet onafhankelijk van elkaar functioneren, maar dat zij binnen een groter verband, ook wel een coördinatieve structuur of gesture genoemd, als een eenheid worden aangestuurd. Deze eenheid wordt gekenmerkt door een taakspecifieke koppeling tussen de bewegingen van individuele articulatoren (bijvoorbeeld bovenlip, onderlip en kaak). Een direct gevolg van deze koppeling kan zijn dat de inzet of pieksnelheid van de afzonderlijke bewegingen qua fasering en volgorde een consistent patroon laten zien (Alfonso, 1991, Tuller & Kelso, 1984). Dit is uitgebreid onderzocht bij zowel normale sprekers als bij stotteraars (zie voor een overzicht Sanderman, 1992; Van Lieshout, Alfonso, Hulstijn, & Peters, 1994). Hieruit bleek dat de verwachte consistentie in het articulatorische volgorde-patroon niet altijd optreedt en bovendien, dat stotteraars en niet-stotteraars niet altijd in dit opzicht van elkaar verschillen.

Gepubliceerd

1995-12-01

Nummer

Sectie

Artikelen